Με το ν. 5024/2023 εισήχθησαν βελτιώσεις στην Ηλεκτρονική Πλατφόρμα Εξωδικαστικής Ρύθμισης Οφειλών ή απλούστερα «εξωδικαστικό μηχανισμό» (του αρθρ. 6 επ. ν. 4738/2020). Οι κυριότερες βελτιώσεις συνίστανται στα εξής:
1.Οφειλές σε έναν μόνο πιστωτή επιτρέπονται
Πλέον βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη οφειλών πάνω από 10.000€ σε χρηματοδοτικούς φορείς, στο Δημόσιο και στους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης. Ο περιορισμός που απέκλειε τη συμμετοχή στην πλατφόρμα, όταν οι οφειλές είναι συγκεντρωμένες πάνω από το 90% του συνόλου τους σε έναν μόνο πιστωτή, απαλείφθηκε (αρθρ. 7 παρ. 3 Ν. 4738/2020).
Αυτό πρακτικά θα επιτρέψει σε όσους οφείλουν σε έναν μόνο πιστωτή ένα ή περισσότερα δάνεια, ιδίως στεγαστικά, που θα κινδυνεύσουν με υπερημερία λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης των δόσεων λόγω αύξησης των επιτοκίων, να ενταχθούν στην ηλ. Πλατφόρμα, ενώ αυτό πριν την 24.2.2023 δεν προβλεπόταν. Εάν δε, επιτευχθεί συμφωνία, θα ωφεληθούν μόνο από την επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, που θα οδηγήσει σε μειωμένες δόσεις, αλλά όχι με ιδιαίτερα ευνοϊκό επιτόκιό (το επιτόκιο της ρύθμισης θα είναι επιτόκιο Euribor τριμήνου [σήμερα 2,89%],, προσαυξημένο κατά (2,50) εκατοστιαίες μονάδες, όπως παρακάτω εξηγείται)
2.Διεύρυνση δικαιούμενων προσώπων
Στα δικαιούμενα πρόσωπα για υποβολή αίτησης στον εξωδικαστικό μηχανισμό έχουν πλέον δικαίωμα συμμετοχής και οι αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού σκοπού ή ακόμη και σωματεία που ασκούν οικονομική δραστηριότητα πχ. αθλητικά). Συγκεκριμένα, στην παρ. 1 του άρθρου 7 του ν. 4738/2020 προστίθεται δεύτερο εδάφιο, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής: «Νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου που δεν επιδιώκει οικονομικό σκοπό, αλλά ασκεί οικονομική δραστηριότητα, μπορεί να υποβάλει αίτηση για εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών».
3.Αιτιολόγηση απόρριψης
Οι συμμετέχοντες πιστωτές, που είναι χρηματοδοτικοί φορείς, καθώς και ο οφειλέτης, αιτιολογούν την καθ’ οιονδήποτε τρόπο μη συναίνεσή τους σε πρόταση ρύθμισης που προέκυψε από το υπολογιστικό εργαλείο της περ. ζ’ της παρ. 2 του άρθρου 71 ή της παρ. 2Α του άρθρου 71» (νέο αρθρ. 14 παρ. 1 ν. 4738/2020)
Είναι η περίφημη πλέον υποχρέωση να αιτιολογούν οι χρηματοδοτικοί φορείς την άρνηση τους. Μέχρι τώρα η απόρριψη από τους δανειστές της πρότασης με δόσεις που πρόκυπτε από τον αλγόριθμο, δεν ήταν αιτιολογημένη. Δεν ήξερε ο οφειλέτης γιατί οι δανειστές δεν δέχθηκαν την πρόταση. Γιατί είναι τόσο σημαντικό αυτό που εισήχθη; Διότι θα ελέγχεται η άρνηση του δανειστή εάν είναι εύλογη και δικαιολογημένη από τις περιστάσεις (αξία
απαίτησης, αξία πλειστηριαζόμενου ακινήτου κλπ), ώστε να επιτρέπεται στον οφειλέτη, να ασκεί ανακοπή κατά της επισπευδόμενης αναγκαστικής εκτέλεσης, ισχυριζόμενος ότι η άρνηση του δανειστή δεν είναι δικαιολογημένη, ότι είναι καταχρηστική, ώστε εάν γίνει δεκτός ένας τέτοιος λόγος ανακοπής, θα μπορεί να ακυρώνεται η εις βάρος του οφειλέτη αναγκαστική εκτέλεση. Ήδη είδε το φως τις δημοσιότητας ο κατάλογος των αιτιολογιών απόρριψης από πλευράς πιστωτών, που θα αποτελέσει ιδιαίτερο θέμα σχολιασμού.
4.Επιτόκιο ρυθμίσεων
Στις συμβάσεις ρύθμισης μέσω ηλ. πλατφόρμας πλέον το επιτόκιο ρύθμισης των οφειλών με ΑΑΔΕ κι ΕΦΚΑ θα είναι 3% (αντί euribor τριμήνου [σήμερα 2,89%], προσαυξημένο κατά πέντε (5) εκατοστιαίες μονάδες, που ίσχυε πρωτύτερα).
Όμως, το επιτόκιο ρύθμισης που χρησιμοποιεί η αυτοματοποιημένη λύση για τα τραπεζικά δάνεια είναι διαφορετικό:
α) για τις εξασφαλισμένες οφειλές ίσο με το επιτόκιο Euribor τριμήνου [σήμερα 2,89%], προσαυξημένο κατά (2,50) εκατοστιαίες μονάδες και
β) για τις ανεξασφάλιστες οφειλές ίσο με το επιτόκιο Εuribor τριμήνου, προσαυξημένο κατά τρείς (3) εκατοστιαίες μονάδες.
Τα ανωτέρω επιτόκια προβλέπονται στην Υπ. Αποφαση ΥΑ 40953 ΕΞ ΦΕΚ Β 1610 2023, που τροποποιεί την ΚΥΑ 67360 ΕΞ 2021\”Ρύθμιση τεχνικών και θεμάτ. διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο εξωδικαστικού μηχανισμού\” που τέθηκε σε ισχύ από 14.3.2023.
5.Διατήρηση ενήμερης οφειλής
Είχε παρατηρηθεί ότι μπαίνοντας σε ρύθμιση όλες ο οφειλές, τύχαινε να καταργούνταν κάποιες ήδη ρυθμισμένες οφειλές. Γι΄αυτό νομοθετήθηκε, ο οφειλέτης να δύναται να ζητά να διατηρηθεί στο ακέραιο ενήμερη ή ήδη ρυθμισμένη και ενήμερη οφειλή του προς χρηματοδοτικό φορέα και να ρυθμισθούν οι υπόλοιπες οφειλές του βάσει της πρότασης αναδιάρθρωσης που προκύπτει από το υπολογιστικό εργαλείο (αλγόριθμος) (νέο Αρθρ. 9 ν. 4738/2020)
Προϋπόθεση για να γίνει δεκτό αυτό, θα πρέπει οι δόσεις της ρυθμισμένης οφειλής να μην έχουν αποκλιση πέραν του 15% από τις δόσεις που θα έβγαζε και γι΄αυτές ο αλγόριθμος εάν συνυπολογίζονταν κι αυτές οι οφειλές
6.Αναστολή αναγκαστικής εκτέλεσης
Επειδή είχε παρατηρηθεί στη νομολογία ερμηνευτική προσέγγιση για το ότι άρχεται η αναστολή της εκτέλεσης από την υποβολή και μόνον της αίτησης στην πλατφόρμα διευκρινιστηκε ότι:
Από την οριστικοποίηση της αιτησης εξωδικαστικού αναστέλλεται η αναγκαστική εκτέλεση. Συγκεκριμένα « Από την οριστική υποβολή της αίτησης και μέχρι την με οποιονδήποτε τρόπο περάτωση της διαδικασίας, σύμφωνα με το άρθρο 16, αναστέλλονται η λήψη αναγκαστικών
μέτρων και η συνέχιση της διαδικασίας αναγκαστικής εκτέλεσης επί απαιτήσεων, κινητών και ακινήτων κατά του οφειλέτη, καθώς και η ποινική δίωξη για τα αδικήματα του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 (Α’ 43) και του άρθρου 1 του α.ν. 86/1967 (Α’ 136) αναφορικά με τις οφειλές των οποίων ζητείται η ρύθμιση» (νέο άρθρ. 18 παρ. 1 ν. 4738/2020)
Παρόμοια, η οριστικοποίηση της αιτησης επιφέρει αναστολή της διαδικασίας του κώδικα δεοντολογίας (παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4224/2013) του οποίου η διαδικασία συνεχίζεται μόνο μετά την με οποιοδήποτε τρόπο περάτωση του εξωδικαστικού παρέλευση. Δηλ. εννοείται εάν αποβεί άκαρπη η αιτηση εξωδικαστικου διακανονισμού, μπορεί να επαναρχίσει η διαδικασία του κώδικα δεοντολογίας με αίτηση του οφειλέτη ή του δανειστή. Εάν δεν υπαρξει αιτηση για επανέναρξη του κώδικα δεοντολογίας θεωρείται ότι η διαδικασία του κώδικα δεοντολογίας διακόπτεται (νέο αρθ. 13 παρ. 1 ν. 4738/2020)
7. Δίμηνη προθεσμία για υποβολή νεας αίτησης
Τέλος, προβλέπεται για αυτούς που απέβη άκαρπη η αιτηση εξωδικαστικού, αντί να αναμένουν 12 μήνες για επανυποβολή, να τους δίνεται προθεσμία 2 μηνών από την ισχύ του νόμου 5024/2023 (δηλ. μέχρι 24.4.2023) να υποβάλλουν κατ΄εξαίρεση την αίτηση τους, μονο εάν έχουν οφειλές «υπερ τρίτων» που δεν υπάγονταν κατά το προισχύσαν καθεστώς δηλ. Οφειλές σε Δήμους. Γι αυτές τις οφειλές μπορουν να επανακινήσουν την διαδικασία. Μαζί επανεξετάζονται και οι οφειλές σε Δημόσιο και ΕΦΚΑ.
Επισης, διμηνη προθεσμία αντι 12 μήνες για επανυποβολή της αίτησης τους, έχουν όσοι είχαν ακαρπη διαδικασία με τον παλιο εξωδικαστικο (ν. 4469/2017) κι ανέμεναν να παρέλθει το 12μηνο.